Βίας - Πριήνη

Προτομή του Βίαντα, με την επιγραφή
"Οι πλείστοι άνθρωποι κακοί",
που θεωρείται μία από τις ρήσεις του.
(Μουσείο του Βατικανού)

Λίγα πραγματολογικά στοιχεία για πράγματα, γεγονότα, τόπους και πρόσωπα που αναφέρονται στο κεφάλαιο του Βίαντα:

Ο ελληνικός αποικισμός είναι τα κύματα των μεταναστεύσεων των Ελλήνων από την ηπειρωτική χώρα προς τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και τις ακτές της Μικράς Ασίας. Το κάθε ελληνικό φύλο (Ίωνες, Αιολείς, Δωριείς) κινήθηκε  σε διαφορετικό χρόνο και με διαφορετική κατεύθυνση. Οι Ίωνες από  τη βόρεια Πελοπόννησο και την Αττική έφτασαν στο κεντρικό τμήμα της Μικράς Ασίας γύρω στον 10ο αι. π.Χ. και ίδρυσαν δώδεκα πόλεις, που συγκρότησαν ένα είδος κοινοπολιτείας και διατηρούσαν (όχι όμως πάντα) δεσμούς φιλίας. Μεταξύ αυτών των πόλεων ήταν η Μίλητος, η Μυούς, η Πριήνη, η Σμύρνη, η Έφεσος, η Σάμος, που αναφέρονται σ' αυτό το κεφάλαιο. 

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Λυδοί ήταν οι πρώτοι
που έκοψαν νομίσματα και τα χρησιμοποίησαν
στις συναλλαγές τους. Στην εικόνα:
οι δύο όψεις ενός λυδικού νομίσματος του 6ου αι. π.Χ.,
στο οποίο απεικονίζονται αντιμέτωπα ένα λιοντάρι και ένας ταύρος.

Η διαμάχη των Λυδών με τους Ίωνες αποίκους των παραλίων της Μικράς Ασίας ήταν πολυ παλιά ιστορία. Ξεκίνησε από τα μέσα του 7ου αι. π.Χ., όταν βασιλιάς της Λυδίας ήταν ο Γύγης. Η κύρια αιτία των συνεχών πολέμων ήταν προφανώς ο στρατιωτικός, πολιτικός και οικονομικός έλεγχος της περιοχής. Ο Αλυάττης, γιος του Σαδυάττη, διαδέχθηκε τον πατέρα του στον θρόνο της Λυδίας το 618 π.Χ. και συνέχισε τον ήδη αρχινημένο πόλεμο με τους Ίωνες για ακόμα πέντε χρόνια, δηλαδή έως το 613 π.Χ. Οι Λυδοί άφηναν ήσυχους τους Ίωνες, μόνο όταν ήταν απασχολημένοι με άλλους εχθρούς: τους Κιμμέριους, τους Φρύγες και τους Μήδους.

Ο πόλεμος των Λυδών με τους Μήδους έγινε το 590 π.Χ. και κράτησε πέντε χρόνια. Σταμάτησε με την έκλειψη ηλίου του 585 π.Χ., που περιγράφεται στο κεφάλαιο του Θαλή. Στο σημείο αυτό, επομένως, έχουμε έναν εξόφθαλμο αναχρονισμό: Ο Βαθυκλής επισκέπτεται τον Βίαντα το 585, μία μέρα μετά την έκλειψη, και τότε ακριβώς οι Λυδοί του Αλυάττη εγκαταλείπουν την πολιορκία τής Πριήνης, κάτι που στην πραγματικότητα έγινε το 613! Αυτός ο αναχρονισμός (και πολλοί άλλοι στο “Ταξίδι στους Επτά Σοφούς”) δικαιολογούνται από την ανάγκη να φανεί ότι όλοι οι Σοφοί έζησαν την ίδια περίοδο, κάτι που δεν μπορούσε εκ των πραγμάτων να ισχύει. Για το θέμα αυτό θα συζητήσουμε εκτενέστερα στα σχόλια του τελευταίου κεφαλαίου.

Τα ερείπια του Βουλευτηρίου της Πριήνης. 

Το Βουλευτήριο της Πριήνης, στο οποίο είδαμε τον Βίαντα να αγορεύει και να αποθεώνεται, στην πραγματικότητα δεν υπήρχε την εποχή του Βίαντα. Χτίστηκε τον 2ο αι. π.Χ., επομένως έχουμε και εδώ αναχρονισμό, όπως και στην περίπτωση του Λιμένα των Λεόντων της Μιλήτου. 

Στο ακόλουθο βίντεο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού γίνεται μια καταπληκτική περιήγηση στην πόλη της Πριήνης, όπως ήταν το δεύτερο μισό τού 2ου αι. π.Χ. και μια εκτενής αναφορά στην ιστορία και τα μνημεία της:

Η Πριήνη, όπως και η Μίλητος και η Μυούς, ήταν στην αρχαιότητα χτισμένες στις ακτές του κόλπου της Μιλήτου, στον οποίο κατέληγαν τα νερά του ποταμού Μαιάνδρου. Οι προσχώσεις που μετέφερε ο ποταμός άλλαξαν τελείως τη γεωγραφία της περιοχής. Όπως φαίνεται στον χάρτη, στα αρχαϊκά χρόνια ο κόλπος έφτανε μέχρι πολύ βαθιά στο έδαφος της Μικράς Ασίας. Στα ρωμαϊκά χρόνια η Πριήνη και η Μυούς έπαψαν να είναι παραλιακές, και σήμερα πια ούτε η Μίλητος έχει θάλασσα, ενώ κάποια μικρά νησιά της αρχαϊκής περιόδου ενώθηκαν με την υπόλοιπη ξηρά, και σχηματίστηκε και μια λίμνη!